(ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΙΣ ΠΡΩΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ):
Τα τελευταία χρόνια, δημοσιεύματα στον τύπο και αρκετές δημοσιεύσεις σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά του κλάδου της μελισσοκομίας,αναφέρονται σε ανεξήγητους θανάτους και εξαφανίσεις ενηλίκων μελισσών χωρίς να προκύπτει κάποια αιτία και βάσιμος λόγος ,που σχετικές αναφορές υπάρχουν από το 1969 στις ΗΠΑ.
Στη χώρα μας ,ο κλάδος της μελισσοκομίας είναι αρκετά αναπτυγμένος,που το 2004 προκύπτει μελισσοκομική απασχόληση 20.111 ατόμων,το 1994-2004 οι επαγγελματίες σε μέσο όρο 31,1 και ερασιτέχνες 68,9% και στην Πελοπόννησο την πιο αναπτυγμένη μελισσοκομική περιοχή της Ελλάδος,παρατηρήθηκαν σημαντικές απώλειες μελισσιών στην περιοχή Αρκαδίας και αυτές ήσαν κύρια την περίοδο Ιουνίου-Ιουλίου 2009, που ακολούθησε έρευνα καταγραφής των δειγμάτων-συμπτωμάτων σε συγκεκριμένη περιοχή μεγάλης θνησιμότητας μελισσών,με τρομώδεις κινήσεις και περιστατικά εγκατάλειψης κυψελών προς κοντινά κλαριά δένδρων και σε αυτές σε έγινε μοριακός έλεγχος για προσδιορισμό της αιτίας απώλειας ,που ήταν αρνητικά στη Νοσζεμίαση, αλλά κηρήθρες βρέθηκαν θετικές ,όμως αρνητικές στην Αμερικάνικη Σηψιγονία. Οι ιολογικές εξετάσεις βρήκαν 5 διαφορετικούς ιούς στα δείγματα που ήταν της χρόνιας παράλυσης των μελισσών,της οξείας παράλυσης,των παραμορφωμένων φτερών,ο ιός των μελανών βασιλικών κελιών , ο ιός του σακόμορφου γόνου και η παρουσία αυτών των ιών διαπιστώνεται για πρώτη φορά σε δείγματα μελισσών της Ελλάδας από εργαστηριακές εξετάσεις,αλλά διαπιστώθηκε στα δείγματα και προσβολή περισσότερων από ένα ιό .
Η χημική όμως ανάλυση των δειγμάτων μελισσών εντόπισε υπολείμματα της διασυστημικής ουσίας του Ιμιντακλοπρίντ κατά μέσο όρο συγκέντρωσης 27 νανογραμμάρια ανά γραμμάριο .Στα δείγματα ζάχαρης και ζαχαροζύμαρου τύπου βανίλιας δεν βρέθηκαν υπολείμματα ,με εκκρεμότητα επανεξέτασης,αλλά και σε κανένα από τα παραπάνω δείγματα δεν βρέθηκαν υπολείμματα ουσιών αμυτράζ,θειαμετοξάν,κλοθιανιντίν και ακεταμιπρίντ.
Ο ξαφνικός θάνατο μεγάλου αριθμού ενηλίκων μελισσσσιών στο Μέναλο Αρκαδίας ,όπως και η εγκατάλειψη της κυψέλης ,προκάλεσε τη βοήθεια για τα μελίσσια που καταστρέφονται από άγνωστη αιτία, και τέτοια αιτία συνέβη αρχές του καλοκαιριού του 2009,ενώ σε άλλες χώρες τέτοια φαινόμενα παρατηρήθηκαν με την κατάρρευση των μελισσών το χειμώνα και στις αρχές της άνοιξης , φαινόμενα που εντάθηκαν τα τελευταία χρόνια στις χώρες Αμερική,Γαλία,Ελβετία,Σουηδία Γερμανία,που το φαινόμενο αυτό χαρακτηρίστηκε σύνθετο,πολυπαραγοντικό χωρίς να οφείλεται στην ίδια αιτία και σε κάθε χώρα,που η πολυσύνθετη φύση του ονομάστηκε σύνδρομο κατάρρευσης μελισσιών σαν μόλυνση από τα παθογόνα Βαρρόα ντιστράκτορ,Νοζέμα σεράνε,ιώσεις μελισσιών αλλά και έκθεσης στα εντομοκτόνα που χρησιμοποιούνται στην κυψέλη για έλεγχο των ακάρεων και εντόμων ή σε εντομοκτονα που χρησιμοποιούνται σε αγροτικές καλλιέργειες (κατά την άποψη των Μυτινέλλι και Γκρανάτο ,το 2007).
Μεταξύ ακάρεων βαρρόα ντιστάκτωρ και των ιών υπάρχει σημαντική σχέση αφού το άκαρι είναι διαδεδομένο σχεδόν σε όλο τον κόσμο (Ευρώπη,Ρωσία,Αφρική Ασία,Η.Π.Α,Καναδά,Λατινική Αμερική,Νέα Ζηλανδία και η κατάρρευση των σοβαρά μολυσμένων μελισσιών από αυτά έχει από παλιά αποδοθεί σε ιούς και έχει ονομαστεί «Σύνδρομο του παρασιτικού ακάρεος της μέλισσας» από το 1994.Αυτό μεταφέρει ιούς και αμέσως μεταδίδει ιϊκά σωματίδια στην αιμολέμφο του εντόμου με ανίχνευση διάφορων ιών στα ίδια ακάρεα αλλά και τα σημαντικά ειδικά ενισχητικά αυτής της υπόθεσης.Αυτή δε η προσβολή από το άκαρι μπορεί να μειώσει και την έκφραση των γονιδίων που κωδικοποιούν αντιμικροβιακά πεπτίδια και ένζυμα σχετιζόμενα με την ανοσία του εντόμου για να οδηγήσει σε ανοσοκαταστολή τον οργανισμό της μέλισσας,τόσο σε επίπεδο κυτταρικής όσο και χημικής ανοσοαπάντησης.Όμως σύμφωνα με αυτά είναι πολύ πιθανό μοντέλλο δράσης ακάρεων και ιών να προκύψει με επακόλουθο την κατάρρευση της αποικίας μελισσιών.
Στην πρωταρχική μελέτη διερεύνησης του προβλήματος στο Μαίναλο Αρκαδίας,όλα τα δείγματα που εξετάστηκαν προέρχονταν από εύρωστα μελίσσια και η προσβολή τους από βαρρόα ντιστάκτορ ήταν ελεγχόμενη που επέτρεπε να είναι παραγωγικά τα μελίσσια,αλλά και δείγματα θετικά στη νοζεμίαση βρέθηκαν που η μοριακή τους εξέταση έδειξε να είναι θετικά στη Νοζέμα σεράνε,που όμως στην Ελλάδα με μοριακή μέθοδο τα τελευταία χρόνια διαπιστώθηκε μόλυνση των μελισσών από το παθογόνο Νοσέμα σεράνε από τους Χατζίνα και Χαρίστο το 2006 και Χατζίνα και Μπουγά 2008.
Η προσβολή από νοζεμίαση μπορεί να παίξει επιβαρυντικό ρόλο στη συμπεριφορά των μελισσών, ιδίως όταν αυτή συνυπάρχει με προσβολή από το βαρρόα ντιστράκτορ,γιατι πολλές φορές οι συλλέκτριες μέλισσες μπορεί να μην επιστρέψουν στην κυψέλη τους.Και μια τέτοια εξέλιξη μπορεί να εξηγηθεί σαν γενική αντίδραση του μελισσιού στις ασθένειες ,με σκοπό τη μείωση του παθογόνου φορτίου μέσα στην κυψέλη,όπως αναφέρουν ειδικοί ,αλλά και το μικροσπορίδιο πιθανά να έχει κάποια σχέση γενικής αντίδρασης του μελισσιού στις ασθένειες με σκοπό να μειωθεί το παθογόνο φορτίο μέσα στην κυψέλη. Αλλά το μικροσπορίδιο πιθανό να έχει κάποια σχέση με τις ιογενείς προσβολές αφού προκαλεί αλλοιώσεις στο επιθήλιο του πεπτικού σωλήνα της μέλισσας και αυτές κάμπτουν τη φυσική αντίσταση που ο βλεννογόνιος φραγμός προσφέρει ενάντια στους ιούς,όπως μας ενημερώνουν οι Σχεν και Σάιντι 2007 και οι Χάιτζες και άλλοι 2008.Και είναι αξιοσημείωτο ότι αυτά τα δείγματα βρέθηκαν θετικά σε πέντε διαφορετικούς ιούς που αναφέρθηκαν πιο πάνω και η ύπαρξη ιών μέσα από τη διαδικασία εργαστηριακών ελέγχων διαπιστώνεται για πρώτη φορά σε ενήλικες μέλισσες στην Ελλάδα και δεν υπάρχουν προγενέστερες αναφορές σχετικές με το θέμα.Αλλά τα δείγματα που εξετάστηκαν είχαν προσβολή από περισσότερους του ένα ιούς. Ο ιός της χρόνιας παράλυσης και ο ιός τω μελανών βασιλικών κελιών βρέθηκαν σε όλα τα δείγματα του σακόμορφου γόνου και ήταν επικρατέρτεροι.Ο ιός της οξείας παράλυσης των μελισσών και του σακκόμορφου γόνου εμφανίστηκε σε ποσοστό 40% των δειγμάτων.
Συμπτώματα που μοιάζουν με αυτά των ιών της χρόνιας παράλυσης και του σακκόμορφου γόνου ,δηλαδή μέλισσες χωρίς φτερά,χωρίς τρίχες και νεκρές μελανιασμένες μπροστά στην κυψέλη,γόνος με μορφή σάκου ήταν γνώρισμα στου μελισσοκόμους της περιοχής , που από παλαιά έκαναν την εμφάνισή τους στην περίπτωση που τα μελίσσια έβοσκαν στο μελίτωμα της ελάτης περισσότερο από ενάμισο μήνα και ειδικά σε περιοχές που οι ποσότητες γύρης ήταν ελάχιστες.
Χημική ανάλυση που έγινε σε δείγμα μελισσών για την ύπαρξη υπολειμμάτων χρήσης εντομοκτόνου, αποκάλυψε ότι στο 60% των δειγμάτων που εξετάστηκαν βρέθηαν υπολείμματα της ουσίας ιμιντακλοπρίντ κατα μέσο όρο συγκέντρωσης 27 νανογραμμάρια στο γραμάριο και η ουσία αυτή ανήκει στη γενιά εντομοκτόνων της κατηγορίας των νεονικοτινοειδών με διιασυστηματική δράση και χαμηλή τοξικότητα για τον άνθρωπο και υπόψη ότι εμφανίζεται με διάφορα εμπορικά ονόματα όπως Aντμάιρι,,Κόνφιντος,Γκοσ,Πριμάιζε,Ινκόρι και άλλα,χρησιμοποιείται σε πολλές χώρες με μεγάλο εύρος δράσης ,που περιλαμβάνει εντομοκτόνο δράσης στο έδαφος,στους σπόρους και στα φύλλα ενάντια στα μυζητικά έντομα πολλών ειδών καλλιεργήσιμων φυτών , ριζιού,δημητριακών,αραβόσιτου,ζαχαρότευτλου,πατάτας,βαμβακιού,λαχανικών,εσπεριδοειδή ειδή και πυρηνόκαρπα (κατά τους Λίου και Κασίντα του 1993 , Ιαμαμότο και άλλους το 1998).
Τα δείγματα των μελισσιών που βρέθηκαν τα νεονικοτινοειδή του Ιμιντακλοπρίντ προέρχονταν από μελισσοκομεία που πριν γίνει η μεταφορά τους στα έλατα,βρίσκονταν σε περιοχές της Αργολίδας και της Μεσηνίας σε καλλιέργειες ελιάς,εσπεριδοειδών και άλλων φρούτων ,που σε αυτά η χρήση εντομοκτόνων είναι διαδομένη.Αυτά τα εντομοκτόνα μπορεί να είναι τοξικά στις μέλισσες όταν αυτές βρεθούν σε επαφή με τα ψεκασμένα φυτά, δηλαδή ουσίες που είναι πολύ εύκολο να εισχωρήσουν μέσα στη κυψέλη με τη μεταφορά γύρης και νέκταρος από φυτά που έχουν ψεκαστεί με εντομοκτόνα . Κατά τους Τλέμις και Πρίσε 2002,Βίλα και άλλους 2000)Και ο κίνδυνος αυτός είναι πολύ μεγαλύτερος όταν πρόκειται για διασυστηματικά εντομοκτόνα ( κατά τον Βάλλερ και άλλους 1984).
Αυτή η ουσία του ιμιντακλοπρίντ είναι πολύ γνωστή τα τελευταία χρόνια,είναι διασυστηματική,δηλαδή ένα εντομοκτόνο επένδυσης των σπόρων αραβοσίτου και ηλίανθου,βαμβακιού και άλλων μονοκαλλιεργειών,περνά στη γύρη και στη συνέχεια με τη βόσκηση των μελισσιών περνά μέσα στην κυψέλη προκαλώντας σοβαρά προβλήματα χρόνιας τοξικότητας στις μέλισσες.Και στα μελίσσια που εξετάστηκαν, η διατροφή γινόταν με συγκεκριμένη ζάχαρη και ζαχαροζύμαρο τύπου βανίλιας παρασκευασμένο από την ίδια ζάχαρη.Η εξέταση της ζάχαρης και του ζαχαροζύμαρου έδειξε ότι αυτά ήταν καθαρά από την ουσία ιμιντακλοπορίντ,παρόλο που αυτή χρησιμοποιείται και εκκρεμεί επιβαίωση του αρχικού αποτέλεσματος ,αποφυγής βόσκησης των μελισσών σε καλλιέργειες της περιοχής Αργολίδας και Μεσηνίας που είχαν χρησιμοποιηθεί εντοκοκτόνα σκευάσματα που περιείχαν τη δραστική ουσία ιμιντακλοπρίντ.Πρέπει να καταγραφεί ότι οι έλληνες μελισσοκόμοι αποφεύγουν να μεταφέρουν τα μελίσσια τους,όπου είχαν χρησιμοποιηθεί εντομοκτόνα σκευάσματα που περιείχαν τη δραστική ουσία ιμιντακλοπρίντ.Και πρέπει να τονιστεί ότι οι έλληνες μελισσοκόμοι αποφεύγουν μεταφορές των μελισσιών τους σε καλλιέργειες βαμβακιών,που από προσωπική εμπειρία πιστεύουμε ότι μετά από πολλά χρόνια συνεχίζεται η μεταφορά στις βαμβακοκαλλιέργειες και μετά από το 2013 ίσως και μέχρι τώρα το 2017,που δημοσιεύουμε αυτή την ενημέρωση για όσους την παρακολουθούν με την ευκολία του Διαδικτύου,γιατί οι μελισσοκόμοι της άγνοιας προβάλλονται σαν παντογνώστες της ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑς,ΠΟΥ ΈΤΣΙ ΣΥΜΒΆΛΛΟΥΝ ΣΤΗΝ ΕΞΑΦΆΝΙΣΗ ΤΗΣ.
Ένας σημαντικός επιβαρυντικός παράγοντας στην ομαλή λειτουργία του μελισσιού είναι η συνολική διαδικασία μεταφοράς των μελισσιών από μία περιοχή βόσκησης σε άλλη διαφορετικού περιβάλλοντος.Το κλείσιμο των μελισσών για μεταφορά προκαλεί στρες στον οργανισμό των μελισσσών ,αλλά και ευνοεί τη μετάδοση ασθενειών,που αυτό συμβαίνει και με την πυκνή συχνότητα των μελισσοκομείων σε τόπους μελισσοβοσκής, για να αναφέρουμε την περίπτωση του Μενάλου Αρκαδίας κλπ.
Οι σύντομες εναλλαγές περιβαλλοντικών συνθηκών, αλλά και το είδος του μελιτώματος μπορεί να έχουν αρνητική επίδραση στη λειτουργία του μελισσιού,που πρέπει να τονιστεί ότι το μελίτωμα ελάτων Μενάλου έχει χαμηλό ποσοστό υγρασίας του 13-14 %
Τελειώνοντας αυτή την ανάρτηση , είναι χρήσιμη και μία περίληψη με τα επόμενα:
Τα μελίσσια που εξετάστηκαν είχαν τους επόμενους παράγοντες:
1)Ήπια προσβολή από βαρρόα ντιστράκτορ
2)Προσβολή από νοζεμίαση νοζέμα σεράνε
3)Προσβολή από περισσότερους από δύο διαφορετικούς ιούς
4)Ύπαρξη υπολειμμάτων από από τη χρήση εντομοκτόνων ιμιντακλοπρίντ
5)Διαδικασία της μετακίνησης
6)Αλλαγή περιβάλλοντος,απότομες αλλαγές θερμοκρασιών και τιμών σχετικής υγρασίας,συνοστισμός των μελισσιών
7)Συλλογή μελιού ελάτης χαμηλής υγρασίας
Σύμφωνα με τους Μουτιμέλλι και Γκρανάτο το 2007 η πιο πιθανή αιτία τη κατάρρευσης των μελισσιών είναι το στρες που μπορεί να προκαλείται από ένα ή περισσότερους παράγοντες :Όπως διατροφή κακής ποιότητας.νέκταρος ή τροφής μολυσμένης με διασυστηματικές προστατευτικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στην εντατική γεωργία,η ξηρασία και ο νομαδισμός ,που προέρχονται από από την αναγκαιότητα της μετακίνησης των μελισσιών σε μεγάλες αποστάσεις με σκοπό τη διατροφή τους,όπου λόγω της στενής γειτνίασης, είτε κατά τη διάρκειά της μεταφοράς ή μεταξύ αποικιών διαφορετικων μελισσοκομείων,μπορεί να αυξάνει τη μετάδοση παθογόνων μικροβίων.Υπάρχει σοβαρή υποψία ότι μία κατάσταση έντονου στρές θα μπορούσε να επηρεάσει το ανοσοποιητικό σύστημα των μελισσών κάνοντας ευάλωτη την αποικία στις ασθένειες’
Λαμβάνονυας υπόψη τα εργαστηριακά αποτελέσματα αυτής της μελέτης ,καθώς και τις αναφορές για τα φαινόμενα κατάρρευσης μελισσών ,είναι πιθανό η κατάσταση στο Μέναλο Αρκαδίας να οφείλεται σε συνεργιστική δράση όλων των προαναφερθέντων παραγόντων,η οποία συχνά καταλίγει μοιραία,που τελικά φαίνεται ότι οι ασθένειες και τα σπονδυλωτά υπάρχουν και στα ασπόνδυλα.
Προκύπτει λοιπόν ανάγκη διερεύνησης όλων των παραγόντων που εμπλέκονται στην κατάρρευση των μελισσών,αφού δύο από αυτούς τους παράγοντες , δηλαδή της μόλυνσης από ιούς και της ύπαρξης υπολειμμάτων νεονικοτινοειδών βρέθηκαν για πρώτη φορά στη χώρα μας και η απόλυτη υγεία των μελισσιών είναι πολύ σημαντική υπόθεση, αφού η κοινωνία της μέλισσας είναι βαρυσήμαντος κρίκος της τροφικής αλυσίδας του ανθρώπινου είδους και δεν είναι τυχαίο που ο Αλβέρτος Αϊνστάιν αναφέρει ότι :»Εάν εκλείψουν οι μέλισσες τότε το ανθρώπινο είδος θα ακολουθήσει σε τέσσερα χρόνια».-
ΠΗΓΗ:Μελισσοκομικό Βήμα της Ομοσπονδίας Μελισσοκομικών Συλλόγων Ελλάδας , τεύχος 41,σελίδες 25 και επόμενες…..:Αλλά τα μελισσοκομικά δυσάρεστα βιώματα του κινδύνου εξαφάνισης της Μελισσοκομίας ,πιέζουν την ιστοσελίδα μας να προβάλλει αυτόν τον κίνδυνο ,όχι μόνο στο Διαδίκτυο,που τόσο μας εξυπηρέτησε και το ευχαριστούμε, αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο με κάθε τρόπο,για να προκύψει βιωματική συνείδηση αυτής της προστασίας.-
Το μελίσσι 